9 Mart 2015
Geçen hafta içerisinde
açıklanan Dünyadaki en zengin kişiler listesine göre, 2015 yılında dünyadan
toplam 1741 kişi dolar milyarderi olma ünvanına sahip bulunuyor. Yaklaşık 80
milyar dolarlık kişisel serveti ile dünya ekonomisinin amiral gemisi olmayı,
yaklaşık bir yüzyıldır istikrarla sürdüren ABD'den Microsoft'un sahibi Bill
Gates dünyanın en zengin kişisi olarak tespit edildi.(1) Dünya ekonomisine,
uzunca bir süre dev sanayi kuruluşları ve çok uluslu şirketleri ile yön veren
ABD’nin, neo-liberal küreselleşme dediğimiz 1980’den sonraki dönemde hizmet
sektöründe, özellikle bilişim alanında dev şirketler ve dolayısıyla büyük
zenginler oluşturmaya başladı.
Bilişimin Gücü ve Zenginleşirken Yok Olan Gelir Adaleti
ABD’nin tartışmasız
devam eden ekonomik üstünlüğünün bir yansıması olarak 1741 kişilik toplam
milyarder listesinin 536'sı ABD vatandaşlarından oluşuyor. Toplam dolar
milyarderlerinin yaklaşık %30'u demek oluyor bu rakam. Başta Bill Gates olmak
üzere zenginliğin en büyük kaynağı "BİLİŞİM" sektörü olmuş durumda. Türkiye’de
hala "yerli otomobil" rüyası gören devlet büyüklerinin kulağını
çıtlatmak yerinde olur sanırım bu bağlamda. Bilişim alanında yapılan
faaliyetlerin bir sonucu olarak uzunca bir süredir en zenginler tahtına oturmuş
ve bu ünvanını devam ettirmiş olan bazı zenginler ve onlarla ilgili özellikler
şöyle sıralanmış;
Dünyada Bilişimin En
Büyükleri (2015)
Sıralama
|
Milyarder Adı
|
Serveti
|
Yaşı
|
Şirketi
|
Ülkesi
|
1
|
Bill Gates
|
79.2
milyar $
|
59
|
Microsoft
|
ABD
|
5
|
Larry
Ellison
|
54.3
milyar $
|
70
|
Oracle
|
ABD
|
15
|
Jeff Bezos
|
34.8
milyar $
|
51
|
Amazon
|
ABD
|
16
|
M.
Zuckerberg
|
33.4
milyar $
|
30
|
Facebook
|
ABD
|
19
|
Larry Page
|
29.7
milyar $
|
41
|
Google
|
ABD
|
20
|
Sergey
Brin
|
29.2
milyar $
|
41
|
Google
|
ABD
|
33
|
Jack Ma
|
22.7
milyar $
|
50
|
e-ticaret
|
Çin
|
35
|
Steve
Ballmer
|
21.5
milyar $
|
58
|
Microsoft
|
ABD
|
Diğer bilişim alanları
bir yana, dünyadan 5 kişi (Jack Ma başta olmak üzere) "ELEKTRONİK
TİCARET" alanında faaliyet göstererek 40 milyar dolarlık bir kişisel
servet sahibi olmuş durumda bulunuyor. GOOGLE şirketinin ortağı olan 6 kişinin
kişisel servetlerinin toplamı da yaklaşık 80 milyar dolar ediyor. Bu gün
yaklaşık 400 milyar dolarlık piyasa değeri olan Google adında bir oluşum 20 yıl
önce, kurucuları dâhil kimsenin zihnine dahi düşmemişti. 15 yıllık ömrü olan bu
şirketle 2 adet TOYOTA şirketi satın alabileceğimize ve 100 yıl da desteklesek
bir Toyota olamayacağımıza göre yerli oto ısrarı, ancak hala 1970'lerde yaşıyor
olmakla açıklanmaz mı?
Yine Forbes 2015
listesine göre Çin'den 214 kişi dolar milyarderi olmuş bulunuyor. Bir
zamanların milliyetçi komünistleri, sosyalizm sonrası tam kapitalistleşme
yolunda hızla ilerliyorlar. Çin tipi kapitalizm, yüksek gelir farklılıkları ile
vahşi kapitalizm döneminin ilk aşamalarına benzeyen bir tablo oluşturuyor gibi
görünüyor. Bu ülke daha fazla zenginleştikçe, zengin-fakir arasındaki gelir
uçurumu şiddetle artmaya devam ediyor zira. Çin Komünist Partisi verilerine
göre bile, sosyal rahatsızlıkların başlama sınırı olan 0.40’ın bir hayli
üzerinde (0.45) tespit edilen Gini katsayısı, 2012’de bağımsız hesaplamalara
göre 0.73 olarak belirlenmişti. (2).
Türkiye ve Diğer Halkı Müslüman Ülkeler İçin Kısa Sonuçlar
Türkiye'den başta 4.4
milyar dolarlık serveti ile Murat Ülker olmak üzere 32 kişi 2015 yılındaki
dolar milyarderleri listesine girebilmiş durumda. Türkiye’den listeye girebilen
bu 32 kişinin yarıya yakınının, Koç, Sabancı, Doğuş, Eczacıbaşı gibi sermaye
guruplarının (ailelerin) değişik fertlerinden oluşması, Türkiye’de aile
şirketlerinin gücünü gösteriyor. Kurumsal ve süreklilik arz eden organizasyonel
yapılara fazlaca rastlanılmaması, Türkiye’nin zenginleşme (bir zamanlardaki
anlamıyla sanayileşme) macerasına geç
başlaması, var olan ilerleme düzeyinin ise sistemi kontrol eden guruplar
tarafından kayırılıp kollanmış olan ailelere has bir mazhariyete sahip olmaları
ile açıklanabilir. Zenginler listesine geçen kişilerin kalan kısmı da
çoğunlukla bankacılık, enerji, medya gibi alanlarda yoğunlaşmış durumda bulunuyor.
Daha da ilginci, Türkiye’nin en zenginleri veya patronları diyebileceğimiz bu 32
kişinin kişisel servetleri toplamının Bill Gates'in kişisel serveti civarında
bir rakama ulaşmış olması.
Bu mantıktan yola
çıkarak ve salt gelir getirici sonuçları dikkate alınarak 100 yıllık
kapitalistleşme ve sanayileşme maceramızın toplam değerinin yaklaşık bir
Microsoft olduğu gibi bir sonuca ulaşabiliriz. Türkiye ile ilgili dikkat çeken
bir başka nokta, listeye giren 32 kişilik ekibin 6 tanesinin, son 15 yılın gözde
mesleği olan ve "İnşaat Ya Rasulallah!” sloganlarıyla ortaya çıkmış olan
müteahhitlik sektöründe faaliyet gösteriyor olmalarıdır. Üstelik Rusya’nın
Lukoil’i ve Azerbaycan Devlet Petrol Şirketi (SOCAR) gibi dev şirketlerle deniz
taşımacılığı anlamında sıkı bağlara sahip Mubariz Gurbanoglu gibi, eski
Azerbaycan ve yeni Türkiye vatandaşı kişilerin de eklenmesiyle, Türkiye’nin
zenginler listesindeki yeri genişlemeye başladı.
Türkiye Zenginleri
(2015)
Sıralama
|
İsim
|
Net Serveti
(milyar dolar)
|
Yaşı
|
Zenginlik Kaynağı
|
369
|
Murat Ülker
|
4.4
|
55
|
Gıda
sanayii
|
690
|
2.7
|
70
|
Finans vd.
|
|
714
|
Semahat
Sevim Arsel
|
2.6
|
86
|
Farklı
sektörler
|
737
|
Mustafa
Rahmi Koç
|
2.5
|
84
|
Farklı sektörler
|
737
|
Ferit Faik
Şahenk
|
2.5
|
50
|
Bankacılık,
medya
|
782
|
Şarık Tara
|
2.4
|
84
|
İnşaat
|
847
|
Erman Ilıcak
|
2.2
|
47
|
İnşaat
|
847
|
Suna Kıraç
|
2.2
|
73
|
Farklı
sektörler
|
847
|
Filiz Şahenk
|
2.2
|
48
|
Bankacılık,
medya
|
1105
|
Ali İbrahim
Agaoğlu
|
1.75
|
61
|
İnşaat
|
1118
|
1.7
|
Gıda
sanayii
|
||
1312
|
1.45
|
65
|
İlaç vd.
|
|
1324
|
Ahmet Çalık
|
1.4
|
57
|
Enerji,
medya, bankacılık
|
1324
|
Faruk Eczacıbaşı
|
1.4
|
60
|
İlaç vd.
|
1324
|
Ahmet
Nazif Zorlu
|
1.4
|
70
|
Farklı
sektörler (Vestel vd.)
|
1386
|
Mustafa
Latif Topbaş
|
1.35
|
70
|
Gıda,
perakende ticaret (BIM)
|
1386
|
Hamdi
Ulukaya
|
1.35
|
43
|
Çobani
Yoğurt
|
1415
|
Mehmet Aydınlar
|
1.3
|
58
|
Hastaneler
zinciri
|
1415
|
Mubariz
Gurbanoglu
|
1.3
|
46
|
Denizcilik
|
1500
|
Turgay
Ciner
|
1.25
|
59
|
Farklı
sektörler
|
1500
|
Deniz Şahenk
|
1.25
|
69
|
Bankacılık,
medya
|
1533
|
Mehmet
Rüştü Başaran
|
1.2
|
68
|
Bankacılık,
gaz
|
1533
|
Mehmet
Nazif Günal
|
1.2
|
67
|
Turizm,
inşaat
|
1533
|
Mehmet
Sinan Tara
|
1.22
|
56
|
İnşaat
|
1605
|
M. Emin
Karamehmet
|
1.15
|
70
|
Telekom
vd.
|
1712
|
Mustafa
Vehbi Koç
|
1.05
|
54
|
Farklı
sektörler
|
1712
|
Şevket
Sabancı
|
1.05
|
78
|
Farklı
sektörler
|
1741
|
Aydin
Doğan
|
1.00
|
78
|
Medya
|
1741
|
Suzan
Sabancı Dinçer
|
1.00
|
50
|
Farklı sektörler
|
1741
|
Serra
Sabancı
|
1.00
|
39
|
Farklı
sektörler
|
1741
|
Murat
Vargı
|
1.00
|
67
|
Telekom
|
1741
|
Fatma
Yazıcı
|
1.00
|
41
|
Farklı
sektörler
|
Türkiye gibi halkı
Müslüman olan ülkelere göz atacak olursak 36 kişilik bir zenginler gurubunun
Malezya'dan, 10 kişinin Suudi Arabistan'dan, 8 kişinin son yılların darbe
yorgunu (servet vurgunu olarak da düşünülebilir) Mısır'dan, 3 kişinin Fas’tan,
5 kişinin Nijerya’da, 4 kişinin BAE’den, 1 kişinin Cezayir'den listeye girmiş
olduğu görülüyor. Bu ise, dünyada servetin genel dağılımına paralel olarak,
kişisel servetlerin büyüklüğü açısından da manzaranın benzeşme gösterdiğine
delalet etmektedir. Türkiye’den, diğer Müslüman ülkelere göre sayı ve
çeşitlilik açısından daha fazla zenginin listeye girebilmesi ise, diğer
ülkelere nazaran göreceli kapitalist gelişme başarısı gösterebilmesi, servetin
belli ellerde toplanması açısından kayda değer bir gelişmenin ortaya çıkmamış
olması gibi sonuçlarla ilişkilendirilebilir. Nitekim son birkaç yılda Gini
katsayısı bakımından Türkiye 0.42’lik sonuç ile sürekli yerinde saymakta,
“kalkınmanın” emarelerine ilişkin bazı bulgulara rastlanmasına rağmen “adalet”
sorunu yaşamaya devam ettiği anlaşılmaktadır.
Yorumlar