5 Nisan 2014
Kamu Diplomasisi Koordinatörlüğü, Başbakan Erdoğan’ın dış gezilerinin, bölgesel ve ülkeler bazında etki ve sonuçlarını inceleyen bir araştırma yaparak “Bir Yolculuk Kitabı adıyla kitaplaştırmış. Buna göre, 11 yılda 93 ülkeye 305 ziyarette bulunmuş Başbakan. 2003-2014 yılları arasında, 5 kıtada 93 farklı ülkeye toplam 305 resmi ziyaret yapmış. Bu süre boyunca, ziyaret edilen 93 ülkeyle Türkiye arasındaki dış ticaret hacmi yüzde 354 artarak, toplam 358.4 milyar dolara çıkmış. Yapılan basit bir hesaplamaya göre, 11 yılda 2.15 milyon kilometre yol kat eden Başbakan ve beraberindeki yetkililer, Türkiye açısından önemli kazanımlar elde etmiş. 93 ülke ile Türkiye’nin 2002 yılı toplam ticaret hacmi yaklaşık 79 milyar dolar seviyesinde imiş.
Türkiye’nin aktif dış politikasının
göstergelerinden biri olarak değerlendiriyor Koordinatörlük bu gezileri ve
sonuçlarını.Yılda ortalama 28 ülkeye giden Başbakan, en çok 35 ülke ülkeyi
ziyaret etmiş ve 125 kez Avrupa kıtasına yolculuk yapmış. Hemen hemen tüm
Avrupa ülkelerine giden Erdoğan en çok Almanya’ya gitmiş. Bu ülkeyi, 14
ziyaretle ABD, 12’şer ziyaretle Azerbaycan ve Belçika izlemiş.
|
Bölge |
Ülke |
Ziyaret Sayısı |
|
1. Avrupa |
35 |
125 |
|
2. Asya |
17 |
47 |
|
3. Ortadoğu |
14 |
55 |
|
4. Afrika |
12 |
24 |
|
5. Orta Asya ve Türk Cumhuriyetleri |
7 |
30 |
|
6. Amerika |
6 |
22 |
|
7. Avusturalya |
2 |
2 |
|
Toplam |
93 |
305 |
En Sık Ziyaret Edilen Türk Cumhuriyeti Sıralamasına Göre Dış Ticaretin Gelişimi (Milyon Dolar)
|
|
2003 |
2004 |
2005 |
2006 |
2007 |
2008 |
2009 |
2010 |
2011 |
2012 |
2013 |
Artış |
|
Azerbaycan |
438 |
539 |
736 |
992 |
1233 |
2030 |
1541 |
1803 |
2326 |
2925 |
3294 |
7,5 kat |
|
Türkmenistan |
294 |
391 |
341 |
471 |
737 |
1052 |
1273 |
1526 |
1886 |
1784 |
2612 |
8,9 kat |
|
Kırgızistan |
52 |
88 |
104 |
160 |
226 |
239 |
171 |
160 |
232 |
303 |
426 |
8,2 kat |
|
Kazakistan |
501 |
798 |
1019 |
1691 |
2364 |
2752 |
1593 |
2211 |
2943 |
3125 |
2800 |
5,6 kat |
|
Tacikistan |
86 |
104 |
94 |
190 |
261 |
324 |
234 |
428 |
497 |
580 |
655 |
7,6 kat |
|
Özbekistan |
238 |
324 |
413 |
592 |
839 |
918 |
693 |
1144 |
1294 |
1263 |
1378 |
5,8 kat |
|
Toplam |
1609 |
2244 |
2707 |
4095 |
5661 |
7316 |
5505 |
7272 |
9179 |
9979 |
11165 |
6,9 kat |
İlk sırada yer alan Almanya’yı, AB’nin
dinamosu olması ve yurt dışındaki Türk nüfusunun fazlalığı (bu arada Ak Parti
seçmenlerinin oransal olarak yüksek bir yer tutması) nedeniyle anlamlandırmak
çok kolay görünüyor. O derece ki, Haziran’da başlayan Gezi olaylarından hemen
sonra 7 Temmuz’da Düsseldorf’ta yaptığı Demokrasiye Saygı Mitingi, 17 Aralık
sürecinden sonra, 20 Ocak 2014’te Brüksel’de Türk vatandaşlarıyla yaptığı gece
mitingi, Başbakan’ın, iç siyasetteki daralmışlığa bir soluk olabilecek şekilde
Avrupa’daki destek uzantıları olarak tarihe geçti. İlk 10 ülke içerisinde 5
tanesinin (yarısı) AB üyesi olması ile, son zamanlarda sıkça zikredilen “eksen
kayması” tartışmalarına yönelik bir sonuç çıkarmak mümkündür. Bu bağlamda,
eksen kayması kavramı yerine “eksen genişlemesi” tanımının yapılması daha
mantıklı görünüyor.
Bölgelere Göre Ziyaret Sayıları
ABD’yi de tek başına bir kıta olarak
düşünürsek ve Türkiye’nin 60 yıldan uzun bir süredir en önemli müttefiki
olduğunu hesaba katarsak, bu ülkeye yapılan 14 ziyaretin de (yıllık ortalama 1
kezden fazla) içeriği ile ilgili tahminlerde bulunabiliriz. İkinci sırada yer
alan Asya Kıta’sında ise 17 ülkeye 47 ziyaret yapmış Başbakan. Başbakan’ın
Asya’da resmi olarak gittiği ülkelerin başında 11 ziyaretle Rusya, 7 ziyaretle
Pakistan, 6 ziyaretle Gürcistan, 4 ziyaretle Malezya, 3’er ziyaretle Endonezya
ile Güney Kore gibi ülkeler geliyor.
Türk
Dünyasına 30 Ziyaret
Asya kıtasından ayrı değerlendirilen “Orta
Asya ve KKTC”, Başbakan’ın en sık ziyaret ettiği bölgelerden biri olarak öne
çıkıyor. Buna göre, 12 kez Azerbaycan, 6 kez KKTC, 4 kez Türkmenistan, 3 kez
Kırgızistan, 2’şer kez Kazakistan ve Tacikistan, 1 kez de Özbekistan ziyaret
edilmiş. Ekonomik büyüklük açısından irili ufaklı ve bir bölümünün (Tacikistan
ve Kırgızistan gibi) Türkiye gibi bir ülke ile karşılaştırılamayacak kadar
zayıf olduğu (Türkiye ekonomisine katkılarının da göreceli olarak çok küçük
olduğu gerçeği ile beraber) dikkate alınırsa, Azerbaycan ve Türkmenistan
ziyaretlerinin yerindeliği, Kazakistan’a verilen önemin ise, göreceli olarak
düşük olduğu sonucuna ulaşılabilir.
Bu ziyaretler ile dış ticaret verilerindeki artışa ilişkin basit bir gözlem yapılacak olursa aşağıdaki tablo ve grafikler elde edilebilir.
Buna göre, Başbakan’ın 11 yıl içerisinde en sık ziyaret gerçekleştirdiği Azerbaycan’la 7,5 kat, Türkmenistan’la 8,9 kat, Kırgızistan’la 8,2 kat dış ticaret hacminin genişlediği anlaşılmaktadır. Daha az resmi ziyaretin yapıldığı Kazakistan, ve Özbekistan’la ise sırasıyla 5,6 kat ve 5,8 kat dış ticaret hacmi genişlemiştir. Daha seyrek ziyaret edilen Tacikistan’la 7,6 kat dış ticaret artışı gerçekleşmiş olmasına rağmen, toplam ticaret hacminin halen çok düşük düzeyde ortaya çıktığı anlaşılmaktadır. Göreceli olarak daha yüksek dış ticaret hacmi dikkate alınacak olsa bile, Kazakistan’la ticaretin 6,2 kat artmış olduğu dikkate alınacak olsa bile, bu ülke ile dış ticaretin beklenen oranda gelişmediği görülecektir. Devasa iç pazara sahip olması ve dış ticaret hacminin hızla yükseldiği önemli bir pazar olmasına rağmen, Kazakistan’a daha seyrek ziyaretin gerçekleşmiş olmasının dış ticaret hacmi üzerindeki etkisi hemen hemen belirgindir.
Bu tablo, yüksek düzeyde sürdürülen ilişkilerin gerçekten, ikili ticaret hacminin hızla genişlemesi üzerinde önemli bir etkisi olduğunu göstermektedir. Çok sancılı geçen 30 Mart 2014 mahalli seçimleri sonrası Başbakan’ın ilk dış gezisini Azerbaycan’a yapmış olması bu bağlamda oldukça isabetli bir tercih yapıldığının altını çizmektedir. Türk cumhuriyetleriyle olan toplan dış ticaret hacmi ise, 2003-2013 yıllarını kapsayan 11 yıllık zaman diliminde yaklaşık 7 kat artış göstermiştir. Söz konusu yıllar arasında Türkiye’nin ihracatının yaklaşık 3 kat (47 milyar dolardan 153 milyar dolara), ithalatın ise yaklaşık 3,5 kat (69 milyar dolardan 252 milyar dolara) yükseldiği düşünülecek olursa, Türk cumhuriyetleri ile yapılan toplam ticaret, en az ziyaret edilen ülke için söz konusu olan artış bile, ortalamanın bir hali üzerinde dış ticaret artışı ortaya çıktığına işaret etmektedir.
Daha geniş bilgi için bkz.
Başbakanlık Kamu Diplomasisi Koordinatörlüğü, http://www.kdk.gov.tr/haber/11-yilda-93-ulkeye-305-ziyaret/420 (5 Nisan 2014)
Türkiye İstatistik Kurumu, http://www.tuik.gov.tr
Yorumlar